آیا قربانی کردن در روز عید قربان واجب است یا مستحب؟

قربانی کردن فقط برای حاجی در اعمال حج و همچنین برای کسی که نذر قربانی کرده باشد واجب است.

برای دیگران مستحب می باشد که البته موارد متعددی دارد. (که در ادامه به چند مورد اشاره می شود.)

اصل وجوب ذبح قربانی در حج از مسائل مسلم در فقه شیعه و مورد اتفاق همه فقیهان است. قرآن کریم و نیز روایات متعدد، به صراحت بر وجوب آن دلالت دارد. (آیه ۱۹۶ سوره مبارکه بقره).

البته درباره مکان و کیفیت مصرف آن موارد متعدد و نظرات مختلف است که تفصیل زیادی دارد.

توضیح:

در چند مورد ذبح حیوان و یا قربانی واجب است:

۱- قربانی در حج : در منی که باید حیوان سالم و بی عیب را در راه خداوند قربانی نماید.

۲- قربانی که از طریق نذر بر انسان واجب می شود : مثلا کسی نذر کرده است (با شرایطش) اگر خداوند پسرش را شفا بدهد یا مسافرش از سفر به سلامت برگردد، در راه خداوند یک گوسفند قربانی می کنم. حال خداوند لطف کرد و پسرش را شفا داد، در همان زمان نذر بر نذرکننده واجب می شود.

موارد استحبابی قربانی کردن حیوان فراوان است. در سه مورد تاکید زیادی شده است:

۱- عقیقه فرزند: وقتی بچه به دنیا می آید مستحب است در روز هفتم گوسفندی یا شتر و گاوی را به شکرانه خداوند ذبح نماید و گوشت آن را پخته به فقرا و اهالی محل بدهد.

۲- موقع بازگشت از حج: اگر کسی موفق به زیارت خانه خداوند و انجام اعمال مناسک حج گردید است به شکرانه توفیق زیارت بیت الله الحرام, مستحب است هنگام رسیدن به خانه گوسفند یا حیوانی دیگری را ذبح نمایند. و گوشت آن را به مصرف همسایگان و فقیران برسانند.

۳- ساخت یا خرید خانه: برای ساخت یا خرید خانه مستحب است ولیمه بدهد که بهترین آن است گوسفند یا حیوانی مثل گاو و شتر را ذبح نماید و گوشت آن را پخته و به مصرف مدعوین برساند.

موارد دیگر نیز فراوان است اصل عمل قربانی یا ذبح گوسفند به منظور اطعام مهمانان یا فقیران مستحب است بنابراین اگر کسی توان مالی خوبی دارد می تواند هر روز گوسفندی را ذبح و برای فقیران و نیز خویشان خود مصرف نماید.

بنابراین اصل عمل قربانی نه تنها در اسلام تجویز شده است بلکه تاکیدی زیادی روی آن صورت گرفته است. معنای قربانی این است که انسان به وسیله ذبح گوسفند گاو و شتر و نیز در صورت عدم تمکین, مرغ، خود را به خدا نزدیک نماید. زیرا دست از مال شستن و در راه خداوند از تعلقات دنیوی دست برداشتن خود توفیقی بزرگ برای تقرب به حق است.

در روایتی از امام صادق علیه السلام در پنج مورد ولیمه را مستحب دانسته است:
در عروسی, در تولد فرزند , در وقت ختنه بچه , در خرید خانه و در بازگشت از حج.

(وسائل الشیعه, ج ۱۴ , ابواب مقدمات نکاح, باب ۴۰ , حدیث ۵ )